از جمله دلایل ثواب و فضائل نماز اول وقت، می توان به تصریح و تأکید قرآن بر محافظت از نماز (1) اشاره نمود که توصیه ای، علاوه بر دستور، به برپا داشتن آن است. (2)
روشن است که محافظت از نماز تنها از یک بُعد و جهت مقصود نبوده بلکه از جمیع جهات، مورد نظر آن است و یکی از آن جهات، رعایت وقت و اهتمام به اول وقت است که نشان از ارزش و اهمیت دادن به امر الهی می باشد و این امر، جدای از این حقیقت است که در خود وقت و زمان، حکمت ها و اسراری نهفته که قرار گرفتن در آن زمان و دقت در رعایت آن، می تواند مبدأ و تحقق بخشِ آثار فراوان و وصف ناپذیری در زندگی آدمی باشد.
بعلاوه اگر عمل به وظایف و تکالیف دینی، خصوصاً تکالیفی (همچون نماز و روزه و ...) که مقید به زمان خاصی هستند، دلیل بر ترجیح و برتری عاملِ آن نداشت و مکلف می توانست، در هر زمان و به میل خود آنها را بجای آورد، خداوند در قرآن از تعابیری نظیر؛ سابقوا الی مغفرة من ربکم ...، والسابقون السابقون اولئک المقربون و ... استفاده نمی کرد. پس سبقت گرفتن و قرار دادن درجۀ مقربون، برای سبقت گیرندگان در قرآن، در عوضِ انجام تکالیف و وظایف الهی در اول وقت آن و پیشی گرفتن از دیگران، گواهی دیگر بر ارزش و فضیلت نماز اول وقت است.
همچنین در کلام معصومان (ع) نیز به فضیلت اول وقت تأکید و تصریح بسیاری شده است نظیر:
1. قال على - علیه السلام -: صل الصلوه لوقتها الموقت لها و لاتعجل وقتها لفراغ و لا تؤ خرها عن وقتها لاشتغال و اعلم ان كل شى ء من عملك تبع لصلوتك؛ نماز را در وقت مقرر آن به جاى آور، و به خاطر فراغت عجله مكن و به علت اشتغال آن را به تاءخیر میفكن، و بدان كه همه اعمال تو بسته به نماز تو است.(3)
2. قال الرضا - علیه السلام -: حافظواعلى مواقیت الصلوات، فان العبد لایاءمن الحوادث؛ مراقب وقتهاى نماز باشید (كه تا وقتش فرا رسید انجام دهید)؛ چرا كه انسان از حوادثى كه مانع انجام نماز در وقت گردد، ایمن نیست.(4)
3. قال الباقر - علیه السلام -: ان الصلاه اذا ارتفعت فى اول وقتها رجعت الى صاحبها و هى بیضاء مشرقه تقول: حفظتنى حفظك الله و اذا ارتفعت فى غیر وقتها بغیر حدودها رجعت الى صاحبها و هى سوداء مظلمه تقول: ضیغتنى ضیعك الله؛ هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و به او خطاب مى كند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ كند، و هرگاه در غیر وقت خود و بدون شرایط بالا برود، سیاه و تاریك به سوى صاحبش باز مى گردد و به او مى گوید مرا تباه ساختى ، خدا تو را نابود كند.(5)
که البته در فضیلت و ارزش نماز اول وقت روایات بسیاری است که در این مجال به همین اندازه بسنده می شود و با این کلام ختم می کنیم که "اگر در خانه کَسَ است/ای خردمند، یک حرف بس است.
پاورقی____________________________
1.حافظوا علی الصلوات والصلوة الوسطی، بقره، آیه 238.
2.وَ أَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ وَارْكَعُواْ مَعَ الرَّاكِعِينَ، بقره، آیه 43.
3.نهج البلاغه، نامه 27.
4.بحارالانوار، ج 82، ص 20.
5.وسائل الشیعه، ج 3، ص 78.